معرفی کارگاه: نیچه، اسپینوزا و اندیشه کوچگر
این کارگاه دو جلسهای با تمرکز بر فلسفه نیچه و اسپینوزا از دریچه مقاله *اندیشه کوچگر* نوشته ژیل دلوز طراحی شده است. هدف اصلی این برنامه، بررسی فلسفه این دو متفکر بزرگ بهعنوان اشکالی از تفکر نامتمرکز و سیال است که دلوز آن را "اندیشه کوچگر" مینامد. اندیشه کوچگر در تقابل با تفکر ایستا و سرزمینی، مفهومی است که به پویایی، تغییر، و حرکت مداوم در تفکر و زندگی اشاره دارد.
جلسه نخست: اسپینوزا
در جلسه اول، نظام فلسفی اسپینوزا مورد بررسی قرار میگیرد. اسپینوزا با ارائه نظامی که بر جوهر یگانه و روابط میان حالات مختلف تأکید دارد، تفکری قلمروزدوده را به تصویر میکشد. در این جلسه به مفاهیمی مانند جوهر، طبیعت، و اخلاق اسپینوزا پرداخته خواهد شد.
از نگاه دلوز، اسپینوزا فیلسوفی است که بدن و ذهن را بهعنوان شبکهای از نیروهای متقاطع در نظر میگیرد؛ جایی که تأثیرات متقابل، حرکت و تغییر را امکانپذیر میکنند. اندیشیدن، در مقام یکی از نیروهای حیات، همواره در تلاش برای فراروی از دایرهی تنگ هستی انسانی و کوچکردن به سرزمینهایی ناشناخته است، بر صفحه-صحرای هستی درونماندگار.
بخشهای اصلی این جلسه شامل تفسیر قطعات مهمی از اخلاق، رساله الاهیاتی-سیاسی و رساله سیاسی خواهد بود، با تمرکز بر این پرسش که چگونه اسپینوزا اندیشه را به جریانی سیال و فرار از نظامهای تثبیتشده بدل میکند.
جلسه دوم: نیچه و اندیشه شیزوفرنیک
جلسه دوم به فلسفه نیچه اختصاص دارد. نیچه، بهعنوان فیلسوف "شدن" و "خواست قدرت"، نظامهای ایستا و قلمرومند را به چالش میکشد. از دید دلوز، نیچه اندیشمندی است که با تکیه بر مفاهیمی مانند فراانسان، بازآفرینی ارزشها، و مرگ خدا، به خلق نظامی از تفکر سیال میپردازد.
از منظر نیچه، زندگی نه ایستایی، بلکه جریانی از شدتهاست که نباید به بازنماییها یا رمزگانهای حقوقی و قراردادی تقلیل یابد. او با نوشتاری پرطنین و گزینگویههایی که خود نوعی حرکت شیزوفرنیک هستند، اندیشه را به ماشینی جنگی بدل میکند. نیچه سبک زندگی کوچگرانهای را برمیگزیند که در آن، حتی سکون نیز نوعی سفر اشتدادی است.
این جلسه به بررسی موارد زیر خواهد پرداخت:
- حرکت میان شدتهای پایین و بالا و نقش آنها در جزر و مد طنز و شوخی در اندیشه نیچه.
- رابطه میان فلسفه نیچه و اسپینوزا از نگاه دلوز، بهویژه مفهوم "ماشین جنگی کوچگر."
- تحلیل گسست نیچه از فلسفه بهمثابه سازوبرگ مدیریتی و عقلانی، و تبدیل آن به ماشینی برای خلاقیت و دگردیسی.
ساختار کارگاه
این کارگاه شامل بخشهای زیر است:
1. بخش نظری: ارائه مباحث کلیدی و تفسیر متون فلسفی.
2. بحثهای گروهی: مشارکت در تحلیل و تبادل ایدهها.
3. فعالیتهای تعاملی: کاربرد مفاهیم در زندگی روزمره و چالشهای فکری.
متنها:
-اخلاق (اسپینوزا)
-رسالهی الاهیاتی-سیاسی (اسپینوزا)
-رسالهی سیاسی (اسپینوزا)
-شهریار (ماکیاولی)
-خطوط گریز: برای جهان دیگری از امکانها (فلیکس گتاری)
-تبارشناسی اخلاقیات (نیچه)
-هزار فلات (دلوز)
-نیچه و فلسفه (دلوز)
-«اندیشهی کوچگر» (دلوز)
-اسپینوزا: فلسفهی عملی (دلوز)