سید احمد فردید (1373-1289) جنجالی‌ترین چهرۀ فکری تاریخ معاصر ایران است. جملۀ مشهور او که «صدر تاریخ ما ذیل تاریخ غرب است» به تعبیری نخستین جلوۀ خودآگاهی روشنفکری معاصر ایران است. حتی مخالفان او اذعان دارند که با فردید وارد عرصۀ خودآکاهی تاریخی ایرانی می‌شویم. اگر بخواهیم یک پرسش کانونی مطرح کنیم که رسالۀ پیش رو روی هم رفته در حکم پاسخی به آن پرسش آماجگاهی باشد مسئله نسبت همهنگام اندیشۀ ایرانی با «خود» و «دیگری» است؛ یعنی ما برای خود به بُغرنج مبدل شده‌ایم، به دلیل حضور یک «دیگری»ِ بزرگ به نام «غرب» و همین‌طور این دیگری برای ما به مسئلۀ ناستُردنی مبدل شده است؛ به خاطر اینکه ما لااقل به این معنایی که در مقال کنونی مدّنظر داریم، برای نخستین بار است که خویشتن را تا این اندازه درگیر بحران و حتی در آستانۀ یک فروپاشی و ویرانیِ تاریخی درک می‌کنیم...